Draagvlakonderzoek gemeentelijke herindeling: ratio en beleving

Mede als gevolg van de vele taken die gemeenten op hun bord krijgen door de transities in de zorg en het sociaal-economische domein, hebben de gemeenten Bernisse en Spijkenisse besloten om de krachten te bundelen en per 1 januari 2015 samen te gaan  in de nieuwe gemeente Nissewaard. In tegenstelling tot Spijkenisse, is Bernisse een plattelandsgemeente, bestaande uit een aantal kleine kernen. In een van die kernen, Oudenhoorn, is er aanzienlijke weerstand tegen de voorgenomen herindeling. Een actiegroep aldaar maakt zich sterk voor aansluiting bij de buurgemeente Hellevoetsluis. Hoewel zij, lopende het herindelingsproces, wettelijk, niet tegemoet kan komen aan die wens, heeft de gemeente Bernisse wel besloten om een onderzoek te laten uitvoeren naar het draagvlak voor de beoogde grenscorrectie onder de inwoners van de kern Oudenhoorn. De uitkomst van dat draagvlakonderzoek zal t.z.t. worden aangeboden aan het bestuur van de nieuwe gemeente Nissewaard, als onderdeel bij de afweging van een eventuele grenscorrectie.

In opdracht van de gemeente Bernisse heeft RenM|Matrix alle stemgerechtigde inwoners van genoemde kern benaderd met een schriftelijke vragenlijst. Hoewel de hele (relevante) populatie is benaderd, ging het nadrukkelijk niet om een referendum. Dat de respons van dit burgeronderzoek hoog en de voorkeur voor aansluiting bij Hellevoetsluis groot zou zijn, lag immers in de lijn der verwachting. Bij de afweging van een  grenscorrectie door het bestuur van de nieuwe gemeente, zou een groot draagvlak echter meer betekenis kunnen krijgen als dit niet uitsluitend geschraagd wordt door sentiment (voor of tegen).

Uit het draagvlakonderzoek blijkt weliswaar dat een gevoel van verbondenheid met (de inwoners van) Hellevoetsluis de belangrijkste verklarende factor is voor het geconstateerde draagvlak, maar dat dit gevoel ook voortkomt uit sterke persoonlijke en functionele banden met genoemde gemeente. Dat de inwoners van Oudenhoorn vervolgens verwachten dat hun belangen (o.a. verenigingsleven, voorzieningenniveau, lasten, afstand tot het bestuur) beter gewaarborgd zullen worden door Hellevoetsluis dan door de nieuwe gemeente Nissewaard, is dan misschien weer meer gevoel dan ratio. Recent onderzoek door Coelo (Centrum voor onderzoek van de economie van de lagere overheden) geeft overigens aanleiding om te veronderstellen dat dit vertrouwen, hoewel gebaseerd op gevoel, daarom nog niet helemaal onterecht hoeft te zijn. De centrale conclusie van dat onderzoek is namelijk dat fusies niet leiden tot kostenbesparing*.

* Coelo: Fusies leveren geen geld op, in: Binnenlands Bestuur, nr. 13, 2014, p.7.